تاثیر باد در ماهیگیری
نویسنده: شاون هریسون
بازنویسی و توضیح : بهزاد فتحی
یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر تمامی مراحل ماهیگیری "باد" میباشد . تاثیر این عامل ، در تمامی شیوه های ماهیگیری و حتی گونه های مختلف ماهیان هدف ، انکار ناپذیر است . اما آنچه ما در‌این نوشتار بدان میپردازیم تاثیری است که "باد" در دریاچه های حاوی کپور و کپورگیری میگذارد .
تاثیر "باد" در همه ی دریاچه ها مهم و حیاتی است . بدیهی ترین و مشخص ترین تاثیر "باد" بر دریاچه ها ، ایجاد "جریان های آبی" است . این جریان ها ، صرف نظر از جهت و شدت ، به دو بخش تقسیم میکردند
۱- جریان های روی آبی
۲- جریان های زیر آبی
جریان های روی آبی از نظر جهت و شدت و ... معمولا قابل مشاهده هستند ولی آنچه که به‌دلیل اهمیت بالا در این نوشتار بدان خواهیم پرداخت ، جریان های زیر ابی هستند .
برای درک بهتر این جریان ها ،مجبور به بررسی برخی مفاهیم و اصول بنیادی هر چند ساده هستیم . این موضوع اگر چه منجر به طولانی تر شدن مطلب خواهد شد ولی به درک بهتر آن، کمک خواهد کرد
اگر دریاچه ها مانند استخر شنا با دیواره هایی تخت با اندازه های یکسان و با شیبی ملایم بودند ، وضعیت جریان های زیر آبی کاملا مشخص بود . با وزیدن باد شدید اب در جهت وزش باد حرکت کرده و با برخورد به دیواره ی مقابل برگشت خورده (و با توجه به تداوم شدت و جهت باد) یک جریان زیر آبی بر خلاف جهت باد شکل خواهد گرفت .
تمامی ماهی ها به گونه ای تکامل پیدا کرده اند که دوست دارند تا در خلاف جهت جریان آب شنا کنند . قرار گرفتن آنها در وضعیتی غیر از این حالت ، منجر به بروز مشکل در سیستم تنفسی انها خواهد شد. چنانچه یک ماهی را در یک جهت اشتباه در رودخانه نگاه دارید، به دلیل عدم امکان تنفس شاهد مرگ آن خواهید بود . آنها جریان های زیر ابی را دنبال کرده و عمدتا در انتهای باد ( مبدا امواج شکل گرفته در اثر باد) باقی میمانند . کپور ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند . این که یک ماهی کپورمیتواند چه مدت زمانی در این وضعیت بماند به تحمل ماهی بستگی دارد . این بسیار ساده و مشخص است . ولی ما آب های زیادی مانند یک استخر نداریم که کف آن بدون هیچگونه عوارض از جمله پستی ها و بلندی ها باشد. پستی ها و بلندی ها در بستر دریاچه ها مانع از ایجاد جریان های زیر آبی منظم هستند و بر این جریان ها تاثیر میگذارند . عوارض طبیعی زیر آب شامل پستی ها ، بلندی ها ،سنگ ها و صخره ها و هر مورد مشابهی بر شدت و جهت و ابعاد جریان های زیرآبی تاثیر گذاشته و شرایط غیر قابل پیش بینی را رقم میزنند .[ برای ایجاد تصویر بهتری از این وضعیت میتوانید جریان دو رودخانه ی مختلف را تصور کنید در حالی که یکی حاوی سنگ های بزرگ در مسیر آب و دیگری فاقد این سنگ هاست . قطعا رودخانه ای که حاوی سنگ ها و موانع باشد دارای موج های حرکتی متعدد و نامنظم میباشد. در حالی که جریان رودخانه ای بدون این موانع ، آرام و با موجهایی بسیار کمتر و ضعیف تر خواهد بود ]
من نیز مانند بسیاری از ماهیگیران ، هیچگاه به "جریان های زیر آبی" فکر نمیکردم تا وقتی که در سه دریاچه ی نسبتا عمیق که به طور معمول ماهیگیری میکردم ، متوجه اتفاقاتی شدم و ناگهان دریافتم چه بخش مهمی از این پازل را نادیده گرفته ام.
من اغلب دوست دارم سوئینگر ها (لاین دنسر یا بوبین ) را در حالت میانه و نیم افراشته نگاه دارم در وضعیتی که در قسمت بالا و پایین ، به یک اندازه فضای حرکتی داشته باشند .ماهیگیری من ، بستگی زیادی به نشانه ها و دلایل دارد .در صورتی که ماهی ها در منطقه ی ماهیگیری شما حضور داشته باشند احتمال برخورد انها با نخ های شما وجود دارد . در چنین وضعیتی چنانچه نخ به گونه ای تنظیم گردد که برخورد ماهی، منجر به بالا امدن سوئینگر شود ، کمتر از حالتی که نخ در سفت ترین حالت خود قرار دارد (نخ جای بازی ندارد) باعث ترس ماهی میگردد . از طرف دیگر من مایل هستم سوئینگر ها در حالتی تنظیم گردند که امکان پایین امدن سوئینگر و به صدا در امدن بازر با چند بوق نیز وجود داشته باشد
تصور میکنم ماهیگیری کردن با سوئینگر ثابت و در پایین ترین وضعیت ممکن ،طرفداران زیادی داشته باشد . ولی من از این شیوه استفاده نمیکنم . از زنجیر های کوتاه هم به همین دلیل استفاده نمیکنم . استفاده از زنجیر های کوتاه ،باعث میشود از حضور ماهی در منطقه آگاه نشوم . برای بکارگیری روش غیر معمول خود ترجیح میدهم وزنه ها را از روی سوئینگر بردارم . من مایل هستم همه چیز در حالت تعادل باشد . شاید این ناشی از باز شدن نگرش من به دلیل سال ها ماهیگیری و صید انواع مختلف ماهیان باشد . در هر حال این که بحث در مورد سوئینگر و موارد متعلق به آن مانند زنجیر و میله و وزنه به درازا کشید به دلیل اهمیت آن و مربوط بودن به موضوع مورد بحث ما میباشد .
این موضوع زمانی به ذهن من رسید که دریافتم گاهی اوقات علیرغم حذف وزنه ها میتوانم سویینگر ها را در حالت نیمه افراشته نگاه دارم و در نقطه مقابل بعضی وقت ها علیرغم استفاده از تمامی وزنه ها ، نمیتوانم مانع از حرکت سوئینگر ها بشوم .
این موضوع منطقی به نظر نمیرسید ولی دریافتم که عمده ی موفقیت من در صید ماهی ،مربوط به زمانی است که میتوانم سویینگر ها را بدون بکارگیری وزنه ها ،براحتی در حالت نیمه افراشته قرار دهم . به بیانی دیگرعمده ی موفقیت من زمانی شکل گرفته بود که برای تنظیم و ثابت نگاه داشتن سوئینگر ها در وضعیت نیمه افراشته ،هیچ نیازی به وجود وزنه ها نبود
برای من به وضوح مشخص شده بود که جهت و شدت باد ، تاثیرات زیادی در نوع جهت و شدت جریان های زیر آبی اعمال میکنند. نمایان شدن و قابلیت درک بسیاری از مسائلی که در ماهیگیری قطعی هستند ، سال ها طول میکشد . موضوع جریان های زیر آبی نیز سردرد های زیادی را برای من رقم زد تا از آن سر در بیاورم . حتی بیشتر از خیلی موارد دیگر به گونه ای که هنوز هم درگیر آن هستم .
موضوع تنها این نیست که این جریان ها چگونه عمل میکنند بلکه دانستن این که جریان های زیر آبی چگونه در رفتار و تغذیه کپور تاثیر میگذارد اهمیت بیشتر دارد . برای درک این موضوع بسیار فکر کردم و در نهایت راهی که به نظرم رسید بدین شرح بود : سه چهارم از یک دریاچه مانند یک رودخانه در خلاف جهت وزش باد به سمت مبدا باد در جریان است . زمانی که این تصویر ذهنی را برای خودم ایجاد کردم ، احساس کردم کم کم به درک واقعیت نزدیکتر شدم . زمانی که شما تعدادی مانع یا جزیره در نزدیکی سطح آب داشته باشید و یا هر مانع طبیعی و غیر طبیعی مانند یک خودرو قدیمی در زیر اب وجود داشته باشند ، جریان های زیر آبی در اثر برخورد به این موانع به وضوح تحت تاثیر آنها قرار میگیرند . وقوع این وضعیت ، موجب تقسیم شدن جریان در مسیر ها و کانال های تقریبا مجزا میگردد (کانالیزه شدن جریان های زیر آبی) . طبیعت آب به گونه ی است که در اثر برخورد با موانع ، به سمت مسیر آسان تر جاری شده و حرکت میکند .
خوشبختانه من مدت زمان نسبتا زیادی را صرف ماهیگیری در رودخانه های مختلف برای صید کپور و ماهیان دیگر کرده ام . زمانی که به طور مداوم در یک رودخانه ماهیگیری میکنید بعد از مدتی از روی غریزه درمیابید که به طور طبیعی محل انباشت غذا کجاست ؟ بزودی متوجه میشوید که باید بسیاری از نقاط را نادیده بگیرید . مکان هایی که ممکن است ماهی تردد داشته باشد ولی الزاما در آن مکان ها تغذیه نمیکند (چرا که به دلیل جریان آب ، امکان انباشت غذا وجود ندارد ) .
من اغلب ترجیح میدهم در مکانی ماهیگیری کنم که ماهی به مدت طولانی در آنجا غذا را یافته و تغذیه کرده است تا اینکه بخواهم به آنها بیاموزم برای تغذیه ،مکان جدیدی را جستجو و انتخاب کنند . در حال حاضر معرفی مداوم طعمه در یک مکان مشخص و امکان سر زدن کپور به آن مکانها برای یافتن غذا را فراموش کنید .اکنون از یافتن محل هایی که به طور طبیعی در آنجا غذا انباشت میگردد و ماهی ها برای تغذیه به آنجا مراجعه میکنند صحبت میکنیم .
در دریاچه ها نیز دقیقا مانند رودخانه ها مناطقی با جریان هایی وجود دارند که چه بسا در منتطق دیگر مشابه آنها یافت نشود . هر چه دریاچه یا آبگیری که شما در آن ماهیگیری میکنید بزرگتر باشد و یا بیشتر در معرض باد قرار گیرد ، تغذیه و کلا رفتار ماهی ها بیش از مکان های فاقد این وضعیت ، تحت تاثیر باد و جریان های زیر آبی قرار میگیرند . من با بررسی دقیق تر از مکان های ماهیگیری خود دریافتم نتیجه ی ماهیگیری مناطقی که تحت تاثیر باد و در نتیجه جریانهای زیر آبی قرار دارند با مناطق دیگر که عاری از این وضعیت هستند ، متفاوت است . هر چند عوارض کف و توپوگرافی انها یکسان است . این نتیجه به وضوح در نتیجه ی ماهیگیری من مشخص بود . این موضوع باعث میشود توجه بیشتری به منطقه ی وسیعتری از مکان ماهیگیری خود داشته باشیم . مشخصا عوارضی در خارج از منطقه ی ماهیگیری ولی مجاور آن . چرا که این عوارض بر جریان های زیر ابی تاثیر گذاشته و منطقه ی مورد ماهیگیری ما را تحت تاثیر خود قرار میدهند
مسیر های گشت زنی
به نظر من توضیح و تفهیم این موضوع کمی دشوار است .امیدوارم تا کنون دریافته باشید که رودخانه های متعددی در زیر آب مناطقی که شما ماهیگیری میکنید جریان دارد در حالی که تعداد و جهت و شدت آنها به موانع مشخصی مثل جزیره ها و پوشش های گیاهی و ... بستگی دارد .
در رابطه با رفتار کپور ها ، آنها در رودخانه ها و انشعاب های مختلفی (از جریان های زیر آبی) در حال شنا به سمت بالا و پایین هستند . هر چه بیشتر با ماهیت جریان های زیر آبی اشنا شوید و آنها را درک کنید بهتر متوجه پاسخ این سوال میشوید که "چرا ماهی ها بیشتر در نقاط مشخصی صید میشوند؟" و "چرا در محدوده ی یک منطقه ی مهم ، نقاطی مهمتر یافت میشوند؟"
ما همواره از مسیر های گشت زنی ماهی ها زیاد شنیده ایم . بخصوص برای ماهی های بزرگ در دریاچه این مسیر کاملا مشخص است . هر چند هیچ الگوی مشخصی برای این مسیر وجود ندارد . ولی این ایده دور از حقیقت نیست که کپور ها در مسیر یک جریان زیر آبی در حال شنا و حرکت هستند و البته ممکن است روز دیگر در یک مسیر متفاوت و یک جریان دیگر در حال شنا باشند . اما بیشتر اوقات این مسیرهای حرکت ثابت هستند و به همین دلیل است که معمولا کپور ها را در مناطقی از دریاچه مشاهده میکنیم ولی موفق به صید انها نمیشویم . چرا که آن منطقه صرفا مسیر تردد ماهی هاست و نه محلی که آنها تغذیه میکنند . بنابراین با بررسی و فکر کردن در مورد محلی که به طور غالب ماهیگیری میکنید ، میتوانید محل انباشت طبیعی غذا را پیدا کنید. (این مفهوم به منزله ی عدم وجود غذا در مناطق دیگر نیست بلکه به معنی این است در مناطقی که کمتر تحت تاثیر جریان های زیر آبی قرار دارند و یا جریان های ضعیف تری از آن عبور میکند ، به طور طبیعی امکان انباشت غذای بیشتری وجود دارد )
مناطق انباشت طبیعی غذا
به موضوع سوئینگر ها باز گردیم . این که برخی مواقع سوئینگر ها علیرغم سبکی در حالت تعادل باقی می مانند و در مواقعی دیگر علیرغم سنگینی وزنه های سوئینگر این تعادل وجود ندارد .با بررسی این دو تفاوت ،تاثیر جریان های زیر آبی برایم روشن شد .
درﻳﺎﭼﻪ ﮔﺮﻧﻮﻳﻞ در ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ﺷﺎﻳﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ زﻳﺎد ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻣﻬﻢ از ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي زﻳﺮآﺑﻲ ﻛﺎﻧﺎﻟﻴﺰه ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ درﻳﺎﭼﻪ ﺑﺰرگ، وﺳﻴﻊ و ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻢ ﻋﻤﻘﻲ ﻫﻢ دارد. شما میتوانید در این دریاچه یک کانال جریان زیر ابی به عرض حدود 10 متر و منطقه ای با اب ساکن به عرض حدود 5 متر را در مجاور همدیگر بیابید .
دوست من "فیل کالوی " در این دریاچه غواصی کرده است و با تاثیر موانع و دیواره ها بر جریان های زیر آبی سر و کار داشته است . این واقعیت که اب جاری شده و با برخورد به موانع در مسیر های ساده تر ، جریان یا جریان های جدیدی را پدید می آورند.
دیواره های جانبی دریاچه ها نقاط عطف جریان های زیر آبی هستند . جایی که آب پس از برخورد به صورت شلاقی بازگشت میکند . این پدیده میتواند به عنوان عاملی مثبت برای پخش بو و مشخصات و جذابیت طعمه ی شما تلقی گردد .البته به شرطی که جذب کننده ی طعمه شما موادی مانند روغن ها نباشند . چون روغن ها به دلیل چگالی کمتر ، به سمت سطح آب پراکنده میگردند . در نقطه ی مقابل جذب کننده هایی که توان باقی ماندن در عمق و میانه ی آب را دارا هستند ، امکان جابجایی بر جریان های زیر آبی را پیدا کرده و خصوصیات طعمه ی شما را به نقاط مختلف گسترش میدهند . به این دلیل چنانچه اطلاعات مناسبی از جریان های زیر آبی داشته باشید میتوانید با بکارگیری مقادیر مناسب و مفیدی از جذب کننده ها ، یک عامل موثر در جذب ماهی ایجاد کنید .
آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎد. ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﮔﻠﻪ ي ﻛﭙﻮرﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻢ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻳﺪ . اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺎﻫﻲ ها از ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺮ آب ﻟﺬت ﻣﻴﺒﺮند و ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ در ﺣﺎﻟﻲ که ﺟﺮﻳﺎن آب از ﺑﺎﻻي ﺳﺮش ﻋﺒﻮر ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻣﻴﭙﺮدازد. بودن در چنین وضعیتی ،تنفس را برای ماهی آسانتر میکند.
ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ام و ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻨﺎره ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﻛﻒ و دﻳﻮاره (ﻣﺜﻞ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ. ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻬﻨﻪ ﻣﻲ رسد) . اﻳﻨﺠﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻏﺬاي ﻃﺒﻴﻌﻲ را دارﻳﺪ و ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ طعمه های شما هستند .
در آب های بزرگ که دارای جزیره ها و موانع زیر آبی هستند در زمان وزش باد تاثیر جریان های زیر آب ، گاها در سطح آب نیز تا حدودی مشهود هستند . در این گونه مواقع شاهد مناطقی با موج های چین و چروک گونه درسطح اب و یک سطح ساکن در مجاور آن هستیم . جایی که آب متلاطم با آب آرام ،تلاقی پیدا میکند . این وضعیت به طور غالب مشابه وضعیتی است که در زیر آب اتفاق می افتد . البته این تشابه زمانی به طور غالب وجود دارد که کف بستر در چنین مکانی حالت خزه ای و گیاهی نباشد . چنین مناطقی به طور طبیعی محلی مناسب برای انباشت مواد غذایی و طبیعتا ماهیگیری محسوب میگردند . ﻣﻦ ﺳﻌﻲ ﻛﺮدم زمانی که در مورد باد صحبت میکنم این مسئله را کاملا درک کنم . ﻣﺎ اﻏﻠﺐ در ﻣﻮرد راﻧﺪه ﺷﺪن ﻣﺎﻫﻲ از ﺑﺎد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ ﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﻣیتواﻧﻨﺪ از ﻓﺸﺎر آب ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ آﻧﻬﺎ لذت ببرند .
من بار ها در برنامه های ماهیگیری خود در گرنویل با وضعیتی مواجه شده ام که قادر به ثابت نگه داشتن سرب سه اونسی خود در کف دریاچه نبودم واین نشان از قدرت جریان های زیر آبی دارد که در اثر باد ایجاد میگردند .
من میتوانستم این مطلب را به یک بحث تکنیکی تبدیل کنم که در مورد لایه های مختلف دمایی در سطوح مختلف آب توضیح میدهد . ولی احساس کردم این کار چه بسا نتیجه ی کسالت باری در پی خواهد داشت و مطلبی که قرار است به طور عملی ، گره گشای ماهیگیران باشد ، به یک مقاله ی علمی خسته کننده تبدیل خواهد شد .
چنانچه بخواهید در مورد لایه های دمایی در آب ها و ترموکلاین بدانید ، مطالب مفید زیادی منتشر شده است . ولی انها عمدتا مربوط به اب های عمیق هستند . در دریاچه های کم عمق ، دمای تمام سطوح آب تقریبا یکسان است و البته به سرعت تغییر میکند . ترموکلاین یک بحپ مربوط به آب های عمیق است که در زمستان و تابستان ، تغییرات دمایی و تاثیر آن بر ماهیگیری شما را توضیح میدهد . ترموکلاین در پاییز و بهار از بین میرود زیرا دمای بخش بالایی و پایینی آب به همدیگر نزدیک شده و به وضعیت هم دمایی نزدیک میگردد . البته این موضوع هم بر جریان های زیر آبی تاثیر میگذارد . در ماه های گرم سال جریان های زیر آبی بیشتر در لایه های بالایی آب قرار دارند زیرا ترموکلاین به دلیل بالاتر بودن دانسیته ی آب در دمای پایین تر ، از بروز جریان های زیر آبی جلوگیری میکند . اب گرم دانسیته ی کمتری داشته و به همین دلیل جریان ، در سط این آب اتفاق می افتد که در سطوح بالایی قرار دارد . به همین دلیل است که گپور ها در فصول بسیار گرم بیشتر در لایه های بالایی حضور داشته و با ریسه ی زیگ راحت تر صید میشوند . در این بحث به مواردی از الزامات صید در لایه های مختلف هم اشاره کردیم . پس چنانچه به یک دریاچه ی عمیق برخوردید میتوانید از این موارد نیز استفاده کنید .
